Ngày 17 tháng 10 năm 2025, Văn phòng Chính phủ đã phát đi Văn bản số 10084/VPCP-CN, truyền đạt ý kiến của Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính nhằm thúc đẩy việc hoàn thiện các yếu tố quan trọng cho phát triển điện hạt nhân tại Việt Nam, theo kiến nghị từ Tạp chí Năng lượng Việt Nam. Văn bản này đã được gửi đến các bộ trưởng có liên quan như Bộ Công Thương, Khoa học và Công nghệ, và Giáo dục và Đào tạo.
Nguyên nhân và bối cảnh
Trước đó, vào ngày 29 tháng 9 năm 2025, Văn phòng Chính phủ đã có Văn bản số 3333/PC-VPCP liên quan đến phát triển lĩnh vực năng lượng nguyên tử. Tập thể các chuyên gia, nhà khoa học của Hội đồng Khoa học thuộc Tạp chí Năng lượng Việt Nam đã gửi báo cáo tổng hợp cho Thủ tướng, dựa trên các bài nghiên cứu khoa học đã đăng tải từ tháng 5/2025. Báo cáo này tập trung vào phân tích những kinh nghiệm quốc tế cũng như thực tiễn triển khai ở Việt Nam, đồng thời đề xuất những giải pháp nhằm phát triển điện hạt nhân một cách an toàn và hiệu quả.
Tóm tắt kinh nghiệm về văn bản pháp lý
Luật Năng lượng nguyên tử
Vào ngày 27 tháng 6 năm 2025, Quốc hội đã thông qua Luật Năng lượng Nguyên tử (số 94/2025/QH15), đánh dấu bước tiến quan trọng cho hành lang pháp lý cần thiết cho việc phát triển ngành điện hạt nhân. Tuy nhiên, việc soạn thảo các văn bản hướng dẫn thi hành luật vẫn trong quá trình tiến hành với nhiều thách thức. Hệ thống quy định này cần rõ ràng và chính xác để phù hợp với thực tiễn quản lý và đảm bảo tính khả thi.
Đánh giá nhân lực và tri thức
Thủ tướng Chính phủ đã ký ban hành Quyết định số 1012/QĐ-TTg nhằm phê duyệt đề án đào tạo nhân lực cho lĩnh vực điện hạt nhân đến năm 2035. Quyết định này yêu cầu Bộ Giáo dục và Đào tạo phối hợp với các bộ ngành khác thực hiện nhiệm vụ đào tạo nhân lực, một yếu tố then chốt để đáp ứng nhu cầu phát triển ngành năng lượng này.
Báo cáo còn chỉ ra rằng sự liên kết giữa thế hệ nhân lực cũng như việc cập nhật tri thức là rất cần thiết nhằm duy trì khả năng cạnh tranh của các tổ chức và đơn vị trong lĩnh vực năng lượng nguyên tử.
Cơ cấu quản lý và tổ chức
Ban Chỉ đạo và tổ chức trung ương
Ban Chỉ đạo xây dựng nhà máy điện hạt nhân đã được thành lập dưới sự chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, nhằm đảm bảo sự phối hợp và quản lý chặt chẽ các dự án điện hạt nhân. Cơ cấu này được thiết lập với mục tiêu tạo ra một tổ chức điều hành quốc gia phù hợp với tiêu chí NEPIO của Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA).
Cơ quan An toàn Bức xạ và Hạt nhân
Một trong những yếu tố quan trọng để đảm bảo an toàn cho các nhà máy điện hạt nhân là việc củng cố năng lực của Cục An toàn Bức xạ và Hạt nhân. Hiện tại, cơ quan này đang trong quá trình nghiên cứu và hoàn thiện các phương pháp quản lý an toàn.
Các đề xuất và kiến nghị
Cải thiện khung pháp lý
Một trong những yêu cầu cấp bách là phải hoàn thiện khung pháp lý cho lĩnh vực năng lượng nguyên tử theo tiêu chuẩn quốc tế, trong đó nên lấy IAEA làm cơ sở. Các quy định mới cần phải được thiết kế theo một cấu trúc ba tầng để đảm bảo tính minh bạch và khả năng thực hiện.
Tăng cường nguồn nhân lực
Việc nâng cao trình độ cho nguồn nhân lực trong ngành điện hạt nhân cần được ưu tiên hàng đầu. Cần có một hệ thống đào tạo chất lượng nhằm đáp ứng được yêu cầu thực tiễn. Đề án đào tạo nhân lực cho ngành năng lượng cần liên tục cải tiến để phù hợp với xu thế phát triển toàn cầu.
Tổ chức hỗ trợ kỹ thuật
Để hỗ trợ việc thực hiện các dự án điện hạt nhân, Cơ quan An toàn Bức xạ và Hạt nhân cần tìm kiếm sự hỗ trợ kỹ thuật từ các tổ chức trong và ngoài nước. Sự hợp tác này sẽ đảm bảo rằng các quy trình, tiêu chuẩn an toàn được thực hiện một cách nghiêm ngặt và hiệu quả.
Kinh nghiệm quốc tế
Việt Nam cần nghiên cứu và học hỏi từ kinh nghiệm phát triển điện hạt nhân của các quốc gia tiên tiến. Các bài học về quản lý dự án, công nghệ, tài chính, cũng như sự phối hợp giữa các bên liên quan là rất cần thiết để tránh được những sai lầm đã xảy ra tại nhiều dự án trên thế giới.
Phát triển điện hạt nhân nhỏ
Việc phát triển điện hạt nhân nhỏ (SMR) cũng được coi là một giải pháp tiềm năng cho Việt Nam. Với tính linh hoạt và thời gian xây dựng ngắn, SMR có thể đáp ứng nhu cầu năng lượng cho nhiều khu vực mà không cần đến các nhà máy lớn.
Kết luận
Thách thức phía trước cho sự phát triển điện hạt nhân tại Việt Nam là rất lớn nhưng hoàn toàn khả thi với sự chỉ đạo quyết liệt từ chính phủ và sự đồng thuận từ các bên liên quan. Qua sự chuẩn bị kỹ lưỡng và tuân thủ các quy định quốc tế, Việt Nam có thể thực hiện thành công các dự án điện hạt nhân đầu tiên, góp phần vào an ninh năng lượng và phát triển bền vững đất nước.
