Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn vừa ký ban hành Nghị quyết số 84/2025/UBTVQH15, đánh dấu một bước tiến quan trọng trong việc cải cách hệ thống Viện Kiểm sát Nhân dân tại Việt Nam. Nghị quyết này quy định việc thành lập 34 Viện Kiểm sát cấp tỉnh và 355 Viện Kiểm sát Nhân dân khu vực, nhằm nâng cao tính hiệu quả trong công tác điều tra, xử lý vi phạm pháp luật tại các địa phương.
Năm 2025, 34 Viện Kiểm sát Nhân dân cấp tỉnh ra đời
Chủ tịch Quốc hội đã chỉ đạo việc hợp nhất các Viện Kiểm sát Nhân dân tại một số tỉnh thành khác nhau, tạo ra các Viện Kiểm sát Nhân dân cấp tỉnh mới. Cụ thể, các Viện được thành lập nhờ vào việc sát nhập từ các Viện Kiểm sát hiện có. Danh sách các Viện Kiểm sát mới thành lập gồm:
- Viện Kiểm sát Nhân dân tỉnh Tuyên Quang: Hợp nhất từ Viện Kiểm sát Tuyên Quang và Viện Kiểm sát Hà Giang.
- Viện Kiểm sát Nhân dân tỉnh Lào Cai: Hợp nhất từ Viện Kiểm sát Lào Cai và Viện Kiểm sát Yên Bái.
- Viện Kiểm sát Nhân dân tỉnh Thái Nguyên: Hợp nhất từ Viện Kiểm sát Thái Nguyên và Viện Kiểm sát Bắc Kạn.
- Viện Kiểm sát Nhân dân tỉnh Phú Thọ: Hợp nhất nhiều Viện Kiểm sát từ Phú Thọ, Hòa Bình và Vĩnh Phúc.
- Nhiều Viện Kiểm sát khác cũng được thành lập theo chế độ hợp nhất tương tự, bao gồm Bắc Ninh, Hưng Yên, Hải Phòng, Ninh Bình, Quảng Trị, Đà Nẵng, Quảng Ngãi, Gia Lai, Khánh Hòa, Lâm Đồng, Đắk Lắk, Thành phố Hồ Chí Minh, Đồng Nai, Tây Ninh, Cần Thơ, Vĩnh Long, Đồng Tháp, Cà Mau, và An Giang.
Với việc hợp nhất này, trong tổng số 34 Viện Kiểm sát Nhân dân cấp tỉnh, có 19 Viện Kiểm sát tỉnh và 4 Viện Kiểm sát thành phố được thành lập theo nghị quyết điều chỉnh.
Hệ thống Viện Kiểm sát Nhân dân khu vực ra mắt
Trong khuôn khổ các nghị quyết mới, 355 Viện Kiểm sát Nhân dân khu vực cũng được thành lập trên toàn quốc. Đây là một phần quan trọng trong cải cách tổ chức pháp luật và thực thi quyền lực của Viện Kiểm sát, với mục tiêu nâng cao tính hiệu quả và khả năng tiếp cận của người dân tới hệ thống pháp luật.
Các Viện Kiểm sát khu vực sẽ hoạt động theo phạm vi địa giới cấp xã, đồng thời thực hiện các nhiệm vụ được quy định bởi Luật Tổ chức Viện Kiểm sát Nhân dân. Điều này nhằm đảm bảo quyền lợi của người dân được bảo vệ pháp luật một cách nhanh chóng và hiệu quả nhất.
Phạm vi và chức năng mới
Các Viện Kiểm sát Nhân dân cấp tỉnh và khu vực sẽ kế thừa quyền, nghĩa vụ, trách nhiệm của các Viện Kiểm sát đã được hợp nhất trước đó, theo quy định của pháp luật. Các nhiệm vụ cụ thể bao gồm điều tra, kiểm sát án hình sự, và điều tra các vụ án khác liên quan đến an ninh, kinh tế, và tham nhũng.
Ông Viện trưởng Viện Kiểm sát Nhân dân Tối cao sẽ quyết định địa điểm trụ sở của các Viện Kiểm sát khu vực, đảm bảo tính gần gũi và thuận lợi cho người dân trong việc tham gia vào các hoạt động pháp luật.
Cải cách bộ máy làm việc của Viện Kiểm sát Nhân dân Tối cao
Bên cạnh sự phát triển của hệ thống Viện Kiểm sát cấp tỉnh và khu vực, Nghị quyết số 1745/NQ-UBTVQH15 cũng phê chuẩn đề nghị về bộ máy làm việc của Viện Kiểm sát Nhân dân Tối cao. Bộ máy mới bao gồm các phòng ban như:
- Ủy ban Kiểm sát
- Văn phòng
- Các Vụ công tố, bao gồm Vụ điều tra án an ninh, Vụ điều tra án trật tự xã hội, Vụ cơ quan điều tra và nhiều khối khác.
- Viện kiểm sát quân sự và các chuyên ngành khác cũng sẽ hoạt động dưới sự chỉ đạo của Viện trưởng.
Ông Viện trưởng có trách nhiệm quy định nhiệm vụ, quyền hạn và tổ chức bộ máy hoạt động của các đơn vị thuộc Viện Kiểm sát Nhân dân Tối cao, nhằm tăng cường hiệu quả điều hành và chất lượng hoạt động.
Thực thi quy định mới từ tháng 7/2025
Những thay đổi to lớn này sẽ có hiệu lực thi hành từ ngày 1 tháng 7 năm 2025. Đây là một phần trong quá trình nâng cao hiệu lực, hiệu quả của công tác tư pháp, đồng thời nhằm cải thiện trách nhiệm của các cơ quan pháp luật Việt Nam, đáp ứng yêu cầu ngày càng cao từ thực tiễn.
Việc bổ sung thẩm quyền xử phạt vi hành chính cho Viện Kiểm sát Nhân dân cũng được quy định trong dự thảo Luật Tổ chức Viện Kiểm sát Nhân dân, nhằm tăng cường chế tài đối với những hành vi cản trở tố tụng.
Tóm lại, với những cải cách này, hy vọng rằng hệ thống pháp luật Việt Nam sẽ ngày càng hoàn thiện, đáp ứng tốt hơn nhu cầu và mong muốn của người dân cũng như góp phần bảo vệ công lý một cách hiệu quả nhất.
