Trong những năm gần đây, thị trường năng lượng tái tạo tại Việt Nam đã chứng kiến sự gia tăng mạnh mẽ trong các thương vụ mua bán và sáp nhập (M&A) với sự tham gia của nhiều tập đoàn lớn. Các dự án điện mặt trời và điện gió mà trước đây do nhà đầu tư nội phát triển giờ đây đang thu hút sự chú ý từ các “ông lớn” quốc tế nhằm tận dụng xu hướng tiêu thụ điện đang gia tăng.
Làn Sóng M&A Từ Các Tập Đoàn Lớn
Sự chuyển mình của thị trường điện tái tạo Việt Nam thể hiện rõ qua các thương vụ M&A đang diễn ra. Một trong những thương vụ nổi bật là việc AC Energy Corporation (ACEN) từ Philippines thông qua công ty con ACEN Vietnam Investments đã phối hợp với Huntington Renewable Investments để mua lại 49% cổ phần tại BIM Energy Holdings (BIMEH), một công ty con của BIM Group. Thương vụ này có giá trị gần 71 triệu USD, mang lại quyền lợi cho ACEN tại Trang trại điện mặt trời Ninh Thuận với công suất 405 MW và Nhà máy điện gió 88 MW.
Trang trại điện mặt trời Ninh Thuận, được khánh thành vào tháng 4/2019, đã đầu tư hơn 7.000 tỷ đồng, trở thành một trong những cơ sở năng lượng tái tạo lớn nhất Đông Nam Á. Đến cuối năm 2023, nơi đây có khả năng cung cấp điện cho khoảng 60.000 hộ gia đình tại Việt Nam.
Trong khi đó, Nhà máy điện gió BIM với tổng đầu tư 158 triệu USD có sản lượng khai thác đạt hơn 317 GWh/năm, đủ để cung cấp điện cho khoảng 50.000 hộ gia đình.
ACEN Tiếp Tục Mở Rộng Danh Mục Đầu Tư
Không dừng lại ở đây, ACEN còn ghi nhận thêm một thương vụ lớn khác bằng việc hoàn tất việc mua lại toàn bộ mảng điện mặt trời của Super Energy Corporation tại Việt Nam với tổng giá trị ước tính 165 triệu USD. Danh mục chuyển nhượng bao gồm 9 nhà máy điện mặt trời, tổng công suất lên tới 50 MW đến 200 MW mỗi nhà máy, đóng góp trên 1,2 triệu kWh điện sạch mỗi năm vào lưới điện quốc gia thông qua Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN). Super Energy vẫn tiếp tục phát triển 5 dự án điện gió tại Việt Nam sau thương vụ này.
Tham Gia Của Các Tập Đoàn Quốc Tế Khác
Cạnh ACEN, nhiều tập đoàn quốc tế khác như SP Group từ Singapore cũng đã tham gia vào cuộc đua M&A này. SP Group đã mua lại hai nhà máy điện mặt trời tại Phú Yên với tổng công suất 100 MW, có khả năng cung cấp khoảng 130 GWh điện cho lưới điện, tương đương nhu cầu của 36.000 hộ dân.
Tập đoàn EDP Renewables (EDPR) của Bồ Đào Nha, một trong những nhà sản xuất năng lượng tái tạo hàng đầu thế giới, cũng đã đạt thỏa thuận với Tập đoàn Xuân Thiện để mua lại hai dự án điện mặt trời với tổng công suất 200 MW, tổng giá trị gần 300 triệu USD. Các thương vụ này cho thấy Việt Nam đang trở thành điểm đến chiến lược cho các tập đoàn quốc tế đầu tư vào năng lượng tái tạo.
Xu Hướng Gia Tăng Nhu Cầu Điện
Một trong những động lực chính khiến thị trường M&A trở nên sôi động là nhu cầu điện tại Việt Nam đang ngày càng tăng cao. Chính phủ đặt mục tiêu tăng trưởng GDP từ năm 2026 sẽ đạt hai con số, điều này đồng nghĩa với việc nhu cầu điện năng sẽ tăng 1,5 lần và đạt mức tăng 12-16% mỗi năm.
Theo Quy hoạch điện VIII, sản lượng điện thương phẩm dự kiến sẽ đạt trên 550 tỷ kWh vào năm 2030, gần gấp đôi so với năm 2024. Bên cạnh đó, tỷ trọng năng lượng tái tạo không bao gồm thủy điện cũng được dự đoán sẽ tăng lên 28-36% vào năm 2030, và 75% vào năm 2050, cho thấy định hướng của Chính phủ trong việc giảm sự phụ thuộc vào năng lượng hóa thạch.
Tiềm Năng Lớn Của Năng Lượng Tái Tạo
Theo báo cáo của Cơ quan Năng lượng tái tạo Quốc tế (IRENA), tính đến năm 2023, Việt Nam đã lắp đặt thành công tổng công suất 17 GW điện mặt trời, dẫn đầu các quốc gia ASEAN về lĩnh vực này. IRENA nhận định, tiềm năng năng lượng tái tạo của Việt Nam, đặc biệt là năng lượng điện mặt trời, còn rất lớn. Do đó, các dự án hiện tại và đang trong quá trình hoàn thiện đầu tư trở thành “hàng nóng” mà nhiều nhà đầu tư quốc tế mong muốn nhắm đến.
Theo TS. Luật sư Nguyễn Quốc Vinh từ Công ty Luật Scientia, nhu cầu tiêu thụ điện sẽ tiếp tục thúc đẩy nhiều thương vụ M&A trong tương lai. Ông Vinh cho biết, các doanh nghiệp nước ngoài có thể tận dụng hình thức này để vượt qua các rào cản về thủ tục hành chính thông qua việc hợp tác với đối tác địa phương.
Tuy nhiên, thành công của các thương vụ M&A này cũng phụ thuộc nhiều vào sự chuẩn bị kỹ lưỡng của doanh nghiệp cũng như môi trường pháp lý ổn định và chính sách tài chính hấp dẫn từ Chính phủ.
Tóm lại
Thị trường điện tái tạo Việt Nam đang trên đà phát triển mạnh mẽ với nhiều thương vụ M&A nổi bật, thu hút sự quan tâm của các tập đoàn lớn trong và ngoài nước nhờ vào nhu cầu sử dụng điện gia tăng và tiềm năng năng lượng tái tạo lớn.
