Trong buổi làm việc với Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam vào chiều 4/9, Tổng Bí thư Tô Lâm đã khẳng định tầm quan trọng của năng lượng nguyên tử, đặc biệt là điện hạt nhân, trong việc đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia và thực hiện các cam kết về giảm thiểu phát thải carbon. Được biết, buổi làm việc diễn ra trong bối cảnh Việt Nam đang tái khởi động dự án điện hạt nhân Ninh Thuận với các mục tiêu sẽ đưa các nhà máy Ninh Thuận 1 và 2 vào vận hành trong giai đoạn 2030-2035.
Định Hướng Phát Triển Chiến Lược
Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh, việc phát triển điện hạt nhân không chỉ là sự lựa chọn mà còn là nhu cầu cấp thiết. Ông khẳng định: “Nếu không có năng lượng hạt nhân thì không đủ năng lượng cho sự phát triển.” Khuyến nghị của ông là Việt Nam cần xác định phát triển năng lượng nguyên tử là mục tiêu chiến lược lâu dài, bảo vệ an toàn con người, môi trường và xã hội.
Ông đã yêu cầu thực hiện một chiến lược nhất quán, trong đó “tuyệt đối không đánh đổi an toàn lấy tiến độ hay quy mô”, và cần xây dựng một văn hóa an toàn mạnh mẽ làm nền tảng cho sự phát triển. Tổng Bí thư cũng kêu gọi phát triển năng lực nội sinh để làm chủ từng cấu phần then chốt và hợp tác quốc tế.
Nhận Diện Thách Thức
Mặc dù ghi nhận những thành tựu của Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam trong việc duy trì an toàn cũng như phát triển ứng dụng bức xạ trong nhiều lĩnh vực, ông cũng chỉ ra nhiều thách thức còn tồn tại. Cụ thể, cơ sở hạ tầng hiện tại chưa đáp ứng đủ tiêu chuẩn của Cơ quan Năng lượng nguyên tử Quốc tế (IAEA), nguồn nhân lực chất lượng cao đang dần thiếu hụt và hiệu quả đầu tư cho hạ tầng nghiên cứu còn khá khiêm tốn.
Đưa Ra Các Định Hướng Cụ Thể
Để giải quyết những hạn chế này, Tổng Bí thư Tô Lâm nêu ra chín định hướng cho phát triển năng lượng nguyên tử tại Việt Nam. Những định hướng này bao gồm việc hoàn thiện cơ chế chính sách, xây dựng chương trình quốc gia về công nghệ và an toàn hạt nhân, nâng cao năng lực khoa học công nghệ, quản lý nguyên liệu cho ngành công nghiệp hạt nhân, và đặc biệt là phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao.
Cụ thể, ông nhấn mạnh việc cần duy trì việc đào tạo chuyên sâu, kết nối với thực hành tại các cơ sở nghiên cứu, và tăng cường hợp tác quốc tế về công nghệ hạt nhân. Ông cũng khuyến nghị các cơ quan chức năng cần có cơ chế đãi ngộ hợp lý để thu hút và trọng dụng nhân tài.
Đầu Tư và Hợp Tác Quốc Tế
Trong buổi làm việc, Tổng Bí thư Tô Lâm đã đề nghị cần tăng cường đầu tư cho phát triển hạ tầng nghiên cứu thử nghiệm quốc gia, đặc biệt là dự án Trung tâm Nghiên cứu Khoa học và Công nghệ Hạt nhân tại Đồng Nai, dự kiến sẽ đưa vào vận hành năm 2030. Ông cũng lưu ý rằng việc quản lý nguồn nguyên liệu như đất hiếm, uranium… cũng cần được chú trọng.
Bên cạnh đó, ông kêu gọi các đơn vị chức năng quản lý rủi ro an toàn hạt nhân và công khai minh bạch thông tin để tạo dựng niềm tin xã hội.
Bài Phát Biểu Của Lãnh Đạo Chính Phủ
Trong cuộc họp, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã cam kết thực hiện các mục tiêu trong Nghị quyết số 70 về bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045. Ông cũng nhấn mạnh rằng việc phát triển điện hạt nhân cần được xem xét một cách tổng thể và có chiến lược rõ ràng.
Bộ trưởng Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng đưa ra định hướng phát triển ngành năng lượng nguyên tử của Bộ xoay quanh bốn yếu tố chính: an toàn, tự chủ, hợp tác và bền vững. Ông khẳng định: “Không có an toàn thì không có điện hạt nhân.” Ông cũng cho rằng điện hạt nhân nên trở thành chiến lược quốc gia, với mục tiêu đến năm 2045-2050, điện hạt nhân chiếm 10-15% tổng sản lượng điện.
Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng cho biết rằng Việt Nam cần làm chủ công nghệ hạt nhân, đặc biệt trong bối cảnh sự xuất hiện của các công nghệ mới như lò phản ứng module quy mô nhỏ (SMR). Ông cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc thu hút chuyên gia người Việt ở nước ngoài, cho thấy sự cần thiết phải nhanh chóng xây dựng hạ tầng an toàn hạt nhân.
Vai Trò của Viện Năng Lượng Nguyên Tử Việt Nam
Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam được thành lập từ năm 1979, với nhiệm vụ nghiên cứu và triển khai ứng dụng bức xạ trong các lĩnh vực như y tế, nông nghiệp và công nghiệp. Từ khi thành lập, viện đã có nhiều đóng góp quan trọng trong việc đào tạo nguồn nhân lực và duy trì các cơ sở hạ tầng nghiên cứu an toàn.
Hiện nay, Viện có 12 đơn vị trực thuộc và gần 800 cán bộ, nhân viên. Viện đang quản lý các thiết bị lớn như lò phản ứng hạt nhân Đà Lạt và máy gia tốc chùm tia điện tử tại Hà Nội, những công trình này được xem là trụ cột của nền tảng nghiên cứu năng lượng hạt nhân tại Việt Nam.
Tóm lại
Tổng Bí thư Tô Lâm đã vạch ra một định hướng rõ ràng cho phát triển năng lượng nguyên tử tại Việt Nam, nhấn mạnh an toàn là yếu tố hàng đầu. Sự phát triển này không chỉ nhằm đáp ứng nhu cầu năng lượng mà còn thúc đẩy kinh tế, bảo vệ môi trường và đảm bảo an ninh quốc gia. Các mục tiêu cụ thể này cần sự quyết tâm từ các cấp lãnh đạo, cũng như nâng cao hợp tác quốc tế để thực hiện hiệu quả các chiến lược đã đặt ra.
