Hai di sản văn hóa độc đáo của người Chăm, Tượng Vua Pô Klong Garai và Phù Điêu Vua Pô Rômê, đã nhận được sự công nhận từ Chính phủ Việt Nam là bảo vật quốc gia, nhấn mạnh giá trị lịch sử và nghệ thuật của chúng.
Tượng Vua Pô Klong Garai
Tượng thờ Vua Pô Klong Garai, có niên đại từ thế kỷ XVI-XVII, hiện đang được lưu giữ tại Tháp Pô Klong Garai, thuộc phường Đô Vinh. Bức tượng bao gồm hai phần, phần trên gọi là Linga và phần dưới là Yoni, tượng trưng cho sự kết hợp giữa năng lượng sáng tạo và hủy diệt của thần Siva trong Hindu giáo. Điểm đặc biệt là phía trước Linga có biểu tượng Mukha, biểu thị bộ mặt của vị thần, và điều này đã dẫn đến việc người Chăm coi đây là biểu tượng của Vua Pô Klong Garai, một vị vua đã có nhiều đóng góp cho cư dân địa phương và được tôn thờ như một vị thần.
Với giá trị nổi bật về mặt lịch sử, mỹ thuật và tôn giáo, Tượng Vua Pô Klong Garai đã được Thủ tướng Chính phủ Việt Nam ban hành Quyết định số 73 ngày 18 tháng 1 năm 2024, công nhận là bảo vật quốc gia trong đợt 12 năm 2023.
Phù Điêu Vua Pô Rômê
Cũng được liệt kê là bảo vật quốc gia, Phù điêu Vua Pô Rômê có niên đại từ thế kỷ XVII và hiện đang lưu giữ tại tháp Pô Rômê, xã Phước Hữu. Đây là một hiện vật gốc độc bản, mang giá trị nghệ thuật đặc biệt. Phù điêu được chạm khắc tinh xảo, thể hiện sự khéo léo của nghệ nhân Chăm và mang đậm phong cách văn hóa Champa. Tác phẩm này chiếm phần dưới và giữa tấm bia đá, được đục đẽo một cách cẩn trọng.
Phù điêu Vua Pô Rômê đã được công nhận là bảo vật quốc gia theo Quyết định số 2283 ngày 31 tháng 12 năm 2020, nằm trong đợt công nhận 9 năm 2020.
Định Hướng Tương Lai
Tỉnh Khánh Hòa đang hướng tới mục tiêu số hóa 100% các di sản văn hóa đã được ghi danh đến năm 2030. Việc này không chỉ nhằm bảo tồn và phát huy giá trị lịch sử của các di sản mà còn tạo điều kiện cho việc nghiên cứu và khám phá văn hóa Champa trong tương lai.
Tóm lại, các di sản này không chỉ là tài sản văn hóa vô giá mà còn là minh chứng cho sự kế thừa và phát triển nghệ thuật của dân tộc.
