Việt Nam đang đẩy mạnh phát triển điện hạt nhân bằng cách triển khai Nghị quyết số 70-NQ/TW, với mục tiêu công suất điện hạt nhân đạt 6.000MW vào năm 2030. Đây được xem là bước đi quan trọng trong việc đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia, tạo cơ hội cho sự phát triển năng lượng bền vững.
Nghị quyết đẩy mạnh phát triển điện hạt nhân
Vào ngày 20 tháng 8 năm 2025, Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết số 70-NQ/TW với mục tiêu bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045. Nghị quyết này không chỉ nhấn mạnh sự cần thiết phải sớm triển khai điện hạt nhân mà còn xác định rõ công suất tối thiểu 6.000MW cần đạt được trong giai đoạn này. Tiến sỹ Ngô Đức Lâm, nguyên Phó Viện trưởng Viện Năng lượng, nhận định rằng Nghị quyết 70 thực sự mở ra lối đi cho điện hạt nhân, coi đây là nguồn điện nền quan trọng để bảo đảm cho hệ thống điện quốc gia hoạt động ổn định.
Ngoài ra, nghị quyết yêu cầu triển khai nhanh chóng dự án Nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận 1 và 2, lựa chọn công nghệ tiên tiến và các đối tác phù hợp nhằm đưa vào vận hành trong giai đoạn từ 2030 đến 2035. Tiến sỹ Nguyễn Quốc Việt, nguyên Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu kinh tế và chính sách, cho rằng Nghị quyết cũng chỉ ra các cơ chế đặc thù, định hướng cụ thể về nguồn lực để đảm bảo thực hiện các dự án năng lượng mới.
Thách thức lớn trong triển khai dự án
Dưới áp lực của việc thực hiện dự án điện hạt nhân Ninh Thuận 2, ông Nguyễn Thanh Bình, Trưởng ban Điện và Năng lượng tái tạo tại Tập đoàn Petrovietnam, nhấn mạnh một trong những thách thức lớn nhất là huy động vốn cho dự án. Tổng mức đầu tư cho nhà máy điện hạt nhân có công suất 2.000MW ước tính trên 10 tỷ USD, điều này vượt quá khả năng tài chính hiện tại của doanh nghiệp cũng như các ngân hàng trong nước.
Bên cạnh đó, việc lựa chọn công nghệ, đảm bảo an toàn, và chuỗi cung ứng cho dự án cũng gặp khó khăn. Hiện tại, Việt Nam chưa có hệ thống các nhà thầu và cung cấp đạt tiêu chuẩn cho các dự án điện hạt nhân. Ông Bình cho biết, Petrovietnam chưa từng tham gia các dự án điện hạt nhân, do đó việc làm chủ chuỗi cung ứng là một thách thức lớn.
Hơn nữa, Tiến sỹ Tô Văn Trường chỉ ra rằng việc chọn lựa công nghệ liên quan chặt chẽ đến khả năng huy động vốn. Nhiều nhà cung cấp công nghệ sẵn sàng cung cấp công nghệ đi kèm với gói tài chính ưu đãi, nhưng nếu không có đủ nguồn lực tài chính, việc tổ chức đấu thầu có thể gặp khó khăn.
Giải pháp để vượt qua thách thức
Ông Nguyễn Thanh Bình cho biết, Petrovietnam đã nhanh chóng thành lập Ban chỉ đạo dự án, nhằm chỉ đạo và triển khai những nhiệm vụ trọng tâm. Tập đoàn đang đề xuất các cơ chế chính sách đặc thù và làm việc với Bộ Tài chính để tìm kiếm đối tác cung cấp tín dụng cho dự án.
Việc lựa chọn công nghệ cũng đang được Petrovietnam phối hợp với Bộ Công Thương để đàm phán với các đối tác. Đồng thời, để đảm bảo nguồn nhân lực cho dự án, tập đoàn đã xây dựng đề án phát triển nhân lực dài hạn nhằm thu hút và giữ chân đội ngũ chuyên gia.
Petrovietnam cũng cam kết thực hiện các chương trình an sinh xã hội cho người dân địa phương và ưu tiên tuyển dụng lao động tại chỗ, nhằm tạo mối quan hệ tích cực với cộng đồng.
Tuy nhiên, nhiều chuyên gia cho rằng cần có thêm các cơ chế đặc thù và chính sách đồng bộ để thực hiện mục tiêu vận hành thương mại dự án điện hạt nhân Ninh Thuận vào giai đoạn 2030-2031. Theo đó, thời gian xây dựng thông thường cho các nhà máy điện hạt nhân có thể kéo dài từ 10-12 năm.
Cần cơ chế hỗ trợ mạnh mẽ
Theo Tiến sỹ Tô Văn Trường, thực tế cho thấy các dự án điện hạt nhân mới tại những quốc gia lần đầu thực hiện đều dựa vào vốn vay ưu đãi từ nguồn xuất khẩu công nghệ. Do đó, Việt Nam nên mời gọi các nhà thầu quốc tế có kinh nghiệm trong lĩnh vực điện hạt nhân tham gia tư vấn độc lập.
Đồng thời, nhiều chuyên gia kinh tế đã đề xuất thành lập quỹ phát triển điện hạt nhân quốc gia, quy tụ nguồn vốn từ ngân sách và đóng góp của doanh nghiệp năng lượng. Cũng có ý kiến cho rằng cần có cơ chế bảo lãnh Chính phủ cho các khoản vay quốc tế nhằm giúp giảm chi phí lãi vay.
Được biết, hồ sơ điều chỉnh chủ trương đầu tư cho dự án Nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận 1 (do Tập đoàn Điện lực Việt Nam làm chủ đầu tư) và Ninh Thuận 2 (do Petrovietnam làm chủ đầu tư) đang được hoàn thiện. Quốc hội dự kiến sẽ xem xét hồ sơ này trong kỳ họp tháng 10-11/2025 đối với Ninh Thuận 1 và tháng 5/2026 cho Ninh Thuận 2.
Kết luận
Việc phát triển điện hạt nhân tại Việt Nam đã và đang gặp nhiều thách thức lớn, tuy nhiên, chính phủ và các cơ quan liên quan đang nỗ lực tháo gỡ các khó khăn này. Những chính sách và cơ chế đặc thù sẽ có vai trò quyết định trong việc hiện thực hóa mục tiêu nâng cao công suất điện hạt nhân của đất nước đến năm 2030. Tóm lại, rất nhiều công việc chờ đợi phía trước, và sự hỗ trợ từ các hệ thống ngoại lực có thể đóng một phần quan trọng trong tiến trình này.
